Sokak Hayvanlarına Ötanazi Çözüm Değil
Sokak hayvanları yasa tasarısında özellikle sokak hayvanlarına ötanazi işlemini barındıran madde üzerine son günlerde oldukça fazla tartışma mevcut. Bahse konu yasa tasarısı için oluşturulan komisyonda tartışmalar devam ediyor. Peki bu madde tam olarak nedir? Hangi durumlarda Ötanazi uygulanması düşünülüyor?
12 Temmuz’da TBMM’ye sunulan ilk 17 maddelik teklifte, saldırgan olan, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olan hayvanlara yerel yönetimlerce “ötanazi” yapılmasıyla ilgili kısım hem veteriner camiası hem de toplumun büyük bir kısmı tarafından tepkiyle karşılandı. Yasa tasarısı tamamen onaylanmadan, halihazırdaki yasada Türkiye’de kedi ve köpekler için ötanazinin yasal çerçevesi, uygulamaları ve tarihsel sürece göz atalım.
Kedi ve Köpekler İçin Ötanazi
Türkiye’de kedi ve köpekler için ötanazi, hayvanların refahını gözeterek ve yasal çerçeveye uygun olarak gerçekleştirilmesi gereken hassas bir konudur. Veteriner hekimler, bu işlemi yaparken hayvanın acı çekmemesini sağlamakla yükümlüdür. Ötanazi, hayvanların yaşamlarına son verme amacıyla değil, onların acı ve ıstıraptan kurtulmalarına yardımcı olmak amacıyla kullanılmalıdır.
Hayanlarda Ötanazi
Ötenazi, hayvanların acı çekmesini önlemek veya tedavi edilemez hastalıklardan kurtulmalarını sağlamak amacıyla yaşamlarına son verilmesi işlemidir. Türkiye’de kedi ve köpekler için ötenazi uygulaması, 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde belirlenen kurallara tabidir.
Hayvanlarda Ötanazinin Yasal Çerçevesi
5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’na göre, ötenazi sadece veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılabilir. Ötenazi kararı, hayvanın yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen ve tedavi edilemez bir hastalığı veya durumu olduğu durumlarda verilebilir. Bu durumlar şunları içerebilir:
- Tedavi edilemez acı ve ıstırap
- Yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren kronik hastalıklar
- Bulaşıcı ve zoonotik hastalıklar (insanlara bulaşabilen)
- Davranış bozuklukları nedeniyle insan veya hayvan sağlığına yönelik ciddi tehdit oluşturan durumlar
Hayvanlara Ötanazi Uygulaması
Ötanazi uygulaması, hayvanın acı çekmeden ve huzur içinde ölmesini sağlamak amacıyla gerçekleştirilir. Genellikle iki aşamalı bir süreç izlenir:
- Sedasyon: Hayvanın sakinleşmesi ve acı hissetmemesi için anestezik ilaçlar kullanılır.
- Ötenazi İlacı: Sedasyon sonrası, kalbin durmasına neden olan ilaçlar uygulanır.
Ötenazi işlemi sırasında hayvanın yanında sahibinin bulunması, hem hayvanın hem de sahibinin psikolojik olarak rahatlamasına yardımcı olabilir.
Türkiye’de Sokak Hayvanlarına Ötanazi Uygulamasında Tarihsel Süreç
- 2004: 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun kabul edilmesiyle, ötenazi uygulamaları yasal bir çerçeveye oturtulmuştur.
- 2010’lar: Hayvan hakları konusundaki farkındalığın artmasıyla, ötenazi uygulamalarına yönelik eleştiriler de artmıştır.
- 2023: Ötenazi, sadece zorunlu durumlarda ve veteriner hekim kontrolünde uygulanabilen bir yöntem olarak kabul görmekteyken, “yakala-kısırlaştır-sal” şeklinde kanunda ön görülen uygulamanın bu yıla kadar ilgili kurumlar tarafından doğru bir şekilde uygulanmamasından kaynaklı sokak hayvanlarının popülasyonundaki artış ve insan yaşam alanlarında gerçekleşen birçok saldırı sebebiyle dillendirilmeye ve tartışılmaya başlandı.
- Günümüz: Hayvanları Koruma Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu’nda görüşülüyor. Sokak hayvanlarına ötanazi uygulanması ile ilgili yeni uygulama da dahil yasa tasarısının nihai hali meclis genel kurulunda görüşüldükten sonra belli olacak.
Avrupa ve Diğer Ülkelerde Sokak Hayvanlarına Ötanazi Uygulaması
Romanya: Geçmişte sokak köpeklerinin sayısını azaltmak için toplu ötenazi uygulamalarına başvurdu. Ancak köpek popülasyonunu kontrol almada etkili bir çözüm olmadığından bu kararından daha sonra vazgeçti.
Hindistan: Uzun yıllar boyunca sokak köpeklerini kontrol altına almak için ötenazi uygulandı. Ancak bu yöntemin hayvan popülasyonunu azaltmada etkili olmadığı ve yeni sorunlara yol açtığı görüldü. Sonuç olarak, Hindistan kısırlaştırma programlarına ağırlık verdi ve ötenazi uygulamasını büyük ölçüde terk etti.
Bangladeş: Bangladeş’te de sokak köpekleri sorunu uzun yıllardır devam ediyor. Geçmişte ötenazi uygulaması denenmiş olsa da, bu yöntemin hayvan popülasyonunu kontrol altına almada etkili olmadığı görüldü. Ötenazi uygulamasının hayvan refahına aykırı olması ve etik sorunlar yaratması nedeniyle de eleştirildi. Sonuç olarak, Bangladeş hükümeti ötenazi uygulamasından vazgeçerek, kısırlaştırma ve aşılama programlarına odaklandı.
Mısır: Mısır da sokak köpeklerinin sayısını kontrol altına almak için geçmişte ötenazi uygulamasına başvuran ülkelerden biri. Ancak bu yöntem, hayvanlara yönelik acımasızlık içermesi ve sorunun kökenine inilmeden yüzeysel bir çözüm sunması nedeniyle eleştirildi. Mısır hükümeti, bu eleştiriler ve uluslararası baskılar sonucunda ötenazi uygulamasından vazgeçerek, kısırlaştırma ve aşılama programlarına yöneldi.
Sokak Hayvanlarına Ötanazi Çözüm Değil
Ötenazi, sokak hayvanı popülasyonunu kontrol altına almak için kısa vadeli ve tartışmalı bir çözüm olabilir. Ancak, uzun vadede çözüm değil. Bu örnekler, ötenazi uygulamasının sokak köpekleri popülasyonunu kontrol altına almak için sürdürülebilir ve etkili bir çözüm olmadığını göstermektedir. Ötenazi yerine, kısırlaştırma, aşılama, sahiplendirme ve eğitim gibi daha insancıl ve uzun vadeli çözümlere odaklanmak, hem hayvan refahını korumak hem de sokak hayvanları sorununu çözmek için daha etkili bir yaklaşım olacaktır.
Bu gönderide verilen tavsiyeler bilgilendirme amaçlıdır ve evcil hayvanlarla ilgili tıbbi tavsiye teşkil etmez. Evcil hayvanınızın durumunun doğru teşhisi için lütfen veterinerinizden randevu alın.
